Blog

Harhdamnak

Kawlthei ih Thatnak Phunphun Asia ramtin ahcun upa ee, nauhak ee ti lo in Kawlthei hi kan thei theh cio. Western leh Europe lam ah lawngte a theilotu mi tampi an um men ding. A thawtnak duh ih eitu leh intu mi tampi an um lai ah a thatnak ngainat sawn ruangih ei le in tu khal bolo in an rak um vet hung lala. Kannih Lai khawte lam hmanah a thatnak zar kan zo cang a tam ve thlang nasa ke. Ahleice in sungdawk lai ah tla cun Kawlthei kuh note lole a zik vek tla kan rak ei ter aw theu ih a rak tha taktak ngai theu. A thatnak tampi a ummi lak ihsin a langsar deuh pawl leh kan theih olsam deuhmipawl kan tarlang hnik pei, Kawlthei hi Vitamin C nei tha tak thingrah a si ve ruangah Orange kan ngainat vek ih ngainat theih a si ve. Vitamin C hin kan taksa a nungter in a hriselter ringring. C Vit kan ei theunak san khal kha kan taksa hriselter ding in leh ti nung hliahhli dingin a si theu kha. (2) Kansar nat a kiamter thei. Natnak dotu ih thahnem ngaingai ‘lycopene’, ‘quarcetin’, Vitamin C leh thildang cahnak a neihmipawl hin kansar nat suak lo ding in (lole) kansar nat pungthang lo dingin a kilkhawi thei. Kawlthei ih thatnak hin tilmu kansar (prostate cancer) lole pawhte kansar(breast cancer) hiang vek lamah hna a tuan hleice cuang a si titu siibawi khal an um. (3) Thisen thlum ih rualtha khal a si.(diabetes) Fibre timi hi milai taksa hrangih thupi tak thilri a neih ruangah thisen sungih a um ve mi thisen thlum karhzai bet vivo lo dingin a kilkhawi. Thisen lakih a thlummi a tam tuk tik ah thisen thlum nat kan neih phah theu. Hih Kawlthei in cumi thisen thlum pungthang lo ding ih a kilkhawi thei ruangah ei uar ding thingrah cikhat a si. (fibre nei tam le tam lo cu taksa tunghmun leh hrisel lo khal in tahthimnak kan tuah thei. Fibre nei tam cun pumnat tivek an neih maimai lo vek in hritlang raibur leh nat terek vek an nei ve lemlo. Natnak sang deuh khal an nei maimai lemlo. A tawizawng cun lenglam leh sunglam damcahnak hrangih tuanvo latu thil thupi cikhat kan ti thei mai.) Milai pakhat ih hriselnak ah lung a that ih a damcah that ding hi nunnak pakhat vek tluk ih thupi mi a si ve. Lung tha lo, lung damcak lo tivek a um hnu hi cun natnak ci phunphun in a kaihnawih bet vivo ve mai. Kawlthei hin taksa sungih potassium leh sodium ih hnatuan a tluangtlam ter. Cuvek thotho in zuun thlum nat khal a malter vivo thei. A tawi zawng cun thisen a thianfaiter ruangah lung a cakvak phah ti khal in kan sim thei. (5) Sungdawk hrang ah a tha ngaingai. Himi sungdawk thuhla ahcun siibawi ih sim le rel hman tullo in Laimi zatei’h kan theih cia zo ka zum. Ahleice in Kawlthei note lole a hnah note tivek hrawng khaw! Himi khal a fibre neihmi ruangah thotho a siih milai pakhat in nitin kan ei le in ah fibre ngah ding hi kan tulmi pakhat a si ve. Sinan, Kawlthei pumkhat kan eimi in nikhat ih amalbik kan ngah tulmi fibre zate’n famkim tak in in pe lohli thei. (6) Mit hrang ih thazang a si hrih bet. Kawlthei hi mit hrang ih tha ti khal ih rel uarmi thingthei rah cikhat a si ve. Vitamin A a neih that ruangah a si. Olsam te ih mitmal lohli ding a kilveng thei ti men hman silo in mitmal lo ding tiang a kilkhawi thei. Carrot tluk ih Vitamin A neih tam cu a si lo nan awmang tawk tak cu Kawlthei hin a nei ve ko. (7) Haa na leh kamhma vek hrang khalah thil tha ngaingai a si. Tuitum cu a rah ngai si lo in a hnah sawn ah a si thung. Haa na a suahnak san hi kaa leh haa karlak tivek ih nathrik(gems) ruangah a siih Kawlthei hnah sawrmi hin himi nathrik a that thei. Kaa sung hma nei pawl khal in himi ti hi an hmang theu. (8) Naupai hrangah uar tlakmi Kawlthei. Kawlthei hin Vitamin B9 leh Folic a neih thathnem ruangah naupaipawl hrang ah uar tlak ngaingai mi thingthei rah a si. Vitamin B9 leh Folic thacahnakpawl hin pumsung ih paimi nautei’h thluakcahnak hrangah an bawm thei. Cule, thluak lam buainak nei lo ding tiang naute khal an kilkhawi thei. (9) Taksa kham tettet bawmtu tha khal a si. Magnesium thacahnak a neihmi hin kan tit leh sa dir rinaw tuk ding a dulter thei ih cumipawl hin ti nohnoh ih lunghnok ding kan thuruahnak khal a dulter thei. Bang hnephnep ih hnatuan ban hnu lole ning hniaphniap ko ih zung hnatuanpawl hrang ah Kawlthei hi ei tlak ngaingai thingthei rah pakhat a si. Taksa a dulter (relax) ter. (10) Thluak hrang ih tha tak Kawlthei. Kawlthei ah Vitamin B3, Vitamin B6 lole niacin leh pyridoxine ti khalih kawhmi vitamin a neih thathnem tak ruangah thluak leh taksa pengdang ih luang lut leh suak thisen a felfaiter, thluak lam hnatuan a tluangtlamter, thuruahnak buainuaih ih thluak hnok tuk ding khal a relax ter thei tin India siibawi, Dr.K Ahuja in a sim. (11) Taksa rihlam a niamter thei. Kawlthei hi a thlum nei mal zet ih lar Apple, Orange, Grape leh thingthei dangdang tampi ai hnak hman ih a thlum malte nei fang a siih himi hin taksa rihnak tlaniam lohli dingah mi a bawm thei. Kawlthei ih hnatuan dan cikhat leh cu kan taksa sunglam a damcahter ih a hriselter ruangah an hnatuan a tluangtlam phah. Kawlthei hi thingthei rah tampi lak ih Vitamin C leh Iron (tandat) nei tha tak thingrah cikhat a si ih himi Vitamin C leh Iron hin khawsik leh nat terek (hritlang raibur) menmen vek cu an rak kham thei. Ahleice in Kawlthei kuh, a hnah note pawl hi himi hrang ih tha an si. Kawlthei hi Vitamin A, Vitamin C leh taksa sunglam natnak dolettu nei tha tak a si ruangah vun a mam reiter in a hriselter ti a si. Vun a mam rei leh a hrisel cun tar lohli in an nonal rei cuang.